Maymun Çiçeği Virüsü Şimdi Ülkemizde!
Makalede ki Konular
Covid-19 paniğinden sonra ha geldi ha gelecek derken Fahrettin Koca’nın açıklamasıyla beraber Türkiye’de ilk maymun çiçeği vakasına rastlandı. Vaka 37 yaşında bağışıklık sistemi yetersizliği var denildi. Şimdi akıllarda tek bir soru var yeni sezon başladı mı, tedbirler kapıda mı! Öncelikle paniği bir kenara bırakıp bu hastalığı bir araştıralım.
Fahrettin Koca: “Bir hastamızda maymun çiçeği hastalığı tespit edildi. Hasta 37 yaşında, bağışıklık sistemi yetersizliği var. Kendisi tecrit edilmiş durumda. Temaslı takibi yapıldı, başka bir vakaya rastlanmadı. Bilindiği gibi, bu hastalık solunum yoluyla değil, yakın fiziksel temasla bulaşıyor”
Maymun Çiçeği Virüsü Nedir?
- 2022 maymun çiçeği salgını, 4 Mayıs tarihinde Londra’da ilk vaka tespit edildikten sonra bir ay gibi kısa bir sürede 30 ülkede tespit edilen küresel salgındır.
- 29 Nisan 2022’de Nijerya’ya (hastalığın endemik olduğu yer) seyahat ettikten sonra 4 Mayıs’ta Birleşik Krallık’a dönen bir İngiliz vatandaşında maymun çiçeği ile uyumlu semptomlar saptandı. 6 Mayıs 2022’de ilk maymun çiçeği vakası doğrulandı.
- Maymun çiçeği, Poxviridae adlı virüs ailesine ve Orthopoxvirus cinsine ait Monkeypox virüsünden kaynaklanan bir hastalıktır.
- Poxviridae ailesinde yer alan diğer virüsler olan Variola virüsü çiçek hastalığına, Cowpox virüsü sığır çiçeğine yol açarken Vaccinia virüsü ise çiçek aşısı üretiminde kullanılır. Hastalığın adı her ne kadar maymun çiçeği olsa da virüs, aslında kemirgenlerden köken alır.
- 1958 yılında bir araştırma için tutulmakta olan maymun kolonilerinde çiçek hastalığına benzer belirtilerle görülen iki farklı salgın sonucunda tespit edilen virüs, bu nedenle maymun çiçeği olarak adlandırılmıştır. İnsanlarda ise virüsün enfeksiyonu ilk kez 1970 yılında gözlenmiştir.
Belirtileri Nelerdir? Nasıl Bulaşır?
- Yüksek ateş.
- Baş, sırt ve kas ağrıları.
- Lenf bezlerinde şişlikler.
- Yorgunluk hali.
- Üşüme ve titreme.
- Ciltte su çiçeğine benzer, su dolu küçük kabarcıklar şeklinde görülen döküntüler.
- Bilim insanları maymun çiçeği belirtileri ortaya çıkma süresini iki ile dört hafta sürebildiğini açıklasa da Hollanda kuluçka süresinin 8.5 gün olduğunu duyurdu.
- Döküntüler gövdeden çok yüzde, kollarda ve bacaklarda görülür. Lezyonlar, düz bir kızarıklık şeklinde başlayıp (makül), deriden kabarık hale gelir (papül); ardından içleri berrak sıvı ile dolarak “vezikül” görünümü alırlar. Veziküllerin içindeki berrak sıvı sarımsı renkte bir sıvıya döner ve “püstüller” oluşur. Püstüller, kabuk bağlar ve kabukların düşmesiyle lezyonlar ortadan kalkar. Bu süreç, genellikle 2-4 hafta sürer ve kendiliğinden iyileşir.
- Enfekte hayvandan insanlara ısırık, tırmalama, hayvanın kan ve vücut sıvılarıyla veya etiyle temas, lezyonlara direkt temas veya tüm bunlarla kirlenmiş cansız materyalden temasla bulaşır.
- İnsandan insana bulaşma ise büyük solunum salgısı damlacıklarıyla olur. İnsandan insana bulaşma için uzun süreli ve yakın temas gerekir. Bu da Covid-19’a benzer büyük salgınlar yapmasını engelleyebilecek bir özelliktir.
- Bulaşma yakın temas ve damlacıklarla olduğundan kesin olmamakla birlikte cinsel yolla bulaşmanın da olduğu düşünülmektedir.
Nasıl Korunuruz?
- Eller düzenli olarak su ve sabunla yıkanmalı, kirli yüzeylere dokunulduktan sonra eller temizlenene dek yüze veya solunum organlarına kesinlikle dokunulmamalıdır.
- Hayvan etleri önemli bir bulaşma yolu olduğundan yalnızca iyi pişmiş olan etler tüketilmelidir.
- Bunun haricinde doğada vakit geçiren insanlar da dikkatli olmalıdır. Ölü hayvanlar da dahil olmak üzere başıboş ve vahşi hayvanlara yaklaşılmamalıdır. Doğada görülen ve sağlıklı gözükmeyen hayvanlara kesinlikle temas edilmemelidir.
- Kemirgenler hastalığın önemli bir bulaşma yolu olduğundan fare gibi hayvanların girip çıktığı tespit edilen alanlar varsa bunlar detaylı bir şekilde temizlenerek dezenfekte edilmelidir. Böyle alanlarda saklanan gıda maddeleri mevcut ise bunlar da imha edilmelidir.
- Su çiçeğine benzer deri kabarcıkları bulunan, ateş, üşüme, titreme gibi enfeksiyon belirtileri gösteren bireyler mutlaka sağlık kuruluşlarına başvurarak muayeneden geçmelidir. Bu bireylerin kullandığı giysiler, havlu ve yatak örtüsü gibi ürünlere de temas edilmemeli ya da ortak kullanım var ise derhal sonlandırılmalıdır.
AŞI:
Çiçek hastalığına karşı aşılamanın, maymun çiçek hastalığını önlemede yaklaşık %85 oranında etkili olduğu birkaç gözlemsel çalışmayla kanıtlanmıştır. Bu nedenle, önceki çiçek aşısı daha hafif hastalığa neden olabilir. Çiçek hastalığına karşı önceden aşı yapıldığının kanıtı genellikle üst kolda bir yara izi olarak bulunabilir. Şu anda, orijinal (birinci nesil) çiçek aşıları artık halka açık değildir. Bazı laboratuvar personeli veya sağlık çalışanları, işyerinde ortopoks virüslerine maruz kalmaları durumunda korunmaları için daha yeni bir çiçek hastalığı aşısı almış olabilir. Modifiye edilmiş atenüe aşı virüsüne (Ankara suşu) dayalı daha da yeni bir aşı, 2019’da maymun çiçeğinin önlenmesi için onaylandı. Bu, mevcudiyeti sınırlı olan iki dozlu bir aşıdır.
